Κατερίνα Ηλιοπούλου / Η Καθημερινή της Κυριακής _ 140517

Θραύσματα λέξεων εσωτερικής όρασης 
[για τον Ακάλυπτο]

Ο «Ακάλυπτος» είναι το δεύτερο βιβλίο ποίησης του Παναγιώτη Ιωαννίδη, μετά το «Σωσίβιο» (Καστανιώτης, 2008). Ο «Ακάλυπτος» με τη διττή του σημασία, ως επίθετο και ουσιαστικό, δομεί ένα χώρο κρυπτικό, προφυλαγμένο και ταυτόχρονα ευάλωτο, ιδιωτικό και δημόσιο, αλλά και μια στάση και ένα λόγο ποιητικό που εκτίθεται χωρίς να γίνεται εξηγητικός. Τα ποιήματα του βιβλίου, το οποίο χωρίζεται σε τρία μέρη, αποτελούν επιλεγμένα επεισόδια ή γεγονότα, στα οποία το ποιητικό εγώ συνυπάρχει με άλλους, συνήθως άδηλους, χαρακτήρες, αλλά και με ζώα, τη φύση, εσωτερικούς χώρους και την παρουσία του τοπίου.

Ο Ιωαννίδης μοιάζει σε γενικές γραμμές να χτίζει τα ποιήματα του βιβλίου γύρω από ένα στοίχημα αποσιώπησης: για το πώς δεν θα προδώσει την ιστορία αφηγούμενος. Σβήνοντας κομμάτια της πλοκής ή κρύβοντάς την πίσω από συντακτικά σχήματα, παύσεις και αφαιρέσεις, δημιουργεί διάκενα όπου περνάει το φως, όπου γλιστρούν οι λέξεις και συνθέτει ένα είδος γυμνού ποιήματος που είναι ταυτόχρονα στέρεο και τρυφερό.

Η τρυφερότητά του έγκειται στο ότι διατηρεί στον πυρήνα του τη φροντίδα εκείνου που βλέπει και διασώζει ακόμη και τα πιο ταπεινά ή διακριτικά συμβάντα, εκείνα που η φύση τους είναι τέτοια που δεν τα συγκρατεί καν το δίχτυ του λεκτικού. Αναδεικνύει έτσι, στις καλύτερες στιγμές του, την αληθινή φύση του συμβάντος που διαφεύγει από τον πόθο για εξήγηση, σαφές νόημα, κατοχή, αλλά και τον τρόπο που η γλώσσα στην ποίηση ανακαλύπτει νέες στρατηγικές για να κινητοποιήσει τη νόηση και τη διαίσθηση.

Την ποιητική του διακρίνει μια παρατηρητικότητα σχεδόν εξωανθρώπινη, που θα μπορούσε να ανήκει σ’ ένα από τα έντομα που υπάρχουν στα ποιήματα, τη μύγα ή τις σφήκες, ή ακόμα στο μικρό σαμιαμίδι που πέφτει όπου βρει ανάμεσά μας..., μια παρατηρητικότητα που είναι ο παλμογράφος μιας εσωτερικής όρασης, η οποία συμπλέκεται με το ορατό. Σκιάζοντας, μιλώντας υπαινικτικά ή και αποσιωπώντας τελείως, ο Ιωαννίδης αναδεικνύει αυτά τα επιλεγμένα θραύσματα, χτίζει την ένταση και το αίνιγμα μέσα σε προσεκτικές γλωσσικές κατασκευές, που αποτελούν άλλοτε την κορυφή ενός παγόβουνου και άλλοτε έναν λεπτό ιστό που κρύβει ένα μεγάλο θήραμα, το οποίο μόνον υπονοείται.

Τα ποιήματα αποτυπώνουν τον παράδοξο μη λεκτικό τρόπο που λειτουργεί η μνήμη, αλλά και τη λειτουργία της ποιητικής γραφής που σώζει το ανείπωτο ως τέτοιο, χωρίς να το λέει δηλαδή. Ο Γερμανός ποιητής και δοκιμιογράφος Ντουρς Γκρινμπάιν γράφει ότι η ποίηση οδηγεί τη σκέψη σε μια σειρά φυσιολογικών βραχυκυκλωμάτων και γι’ αυτό δημιουργεί ένα χώρο για να κάνει κανείς μία στάση, να προφυλαχθεί από τον αγοραίο λόγο. Ο «Ακάλυπτος» είναι ένα τέτοιο ανησυχητικό κατάλυμα.